Yerba mate

Nie od dziś wiadomo, że wszelkiego rodzaju napary mające poprawiać funkcjonowanie naszego organizmu są bardzo cenione i popularne. Ludzie zwracają uwagę na te produkty, które mają działanie pobudzające, mogą być świetną alternatywą dla kawy lub zawierają szereg wartościowych składników. Yerba mate zdobyła uznanie wielu osób już dawno temu niemniej cały czas przybywa jej zwolenników. Czym zyskała sobie takie powodzenie? Na pierwszy plan wysuwają się bez wątpienia jej pobudzające właściwości, dzięki którym coraz więcej osób rezygnuje z kawy. Poza tym yerba mate doskonale oczyszcza organizm oraz ma działanie wzmacniające. Generalnie bardzo szerokie działanie yerby sprawia, że ludzie piją ją z różnych względów i dla każdego coś innego ma znaczenie.

Pochodzenie

Yerba w dawnych czasach uważana była za napój przyjaźni, przez co wiązała się z rytuałem. Celebrował go gospodarz zwany matero, który zaparzał jedno naczynie yerby i częstował nim siedzących w kręgu zebranych. Takie picie yerby miało duże znaczenie, ponieważ spożywano ją według dostojeństwa - od najstarszego lub najlepszego stanem. Zasadne jest więc porównanie tego rytuału do fajki pokoju Indian Ameryki Północnej. Yerba Mate to napój przyrządzany z listków i gałązek. Ostrokrzew paragwajski (Ilex paraguariensis, St.Hillaire), bo tak nazywa się roślina, z której przyrządza się yerbę to wiecznie zielone drzewo, osiągające w stanie dzikim nawet do 15 m wysokości. Występuje wyłącznie na niewielkim obszarze między Oceanem Atlantyckim, a rzeką Paraguay, na terenie Argentyny, Paragwaju, Brazylii i Urugwaju. Właśnie w tych krajach jest uprawiany i eksportowany na cały świat. Jak sama roślina została odkryta? Otóż w połowie XVII wieku do Ameryki Południowej dotarli misjonarze jezuiccy, którzy asymilując się z miejscową ludnością zauważyli, że żucie liści wpływa na nich pobudzająco. Co więcej, odczuwali dużo mniejsze zmęczenie, a także zaobserwowali mniejsze uczucie głodu. Niewiele brakowało więc, aby przyrządzić z ususzonych liści napar i rozpropagować go w Europie, jako alternatywę dla sprowadzanej z Dalekiego Wschodu herbaty. Misjonarze uprawiali ostrokrzew paragwajski na dużych plantacjach, co pozwalało im utrzymywać redukcje misyjne. W roku 1773 doszło do Kasaty Zakonu, a wraz z tym wydarzeniem plantacje przestały istnieć. Dopiero 100 lat później Frederico Neumann założył w Paragwaju swoją pierwszą hodowlę i uczynił yerba mate napojem narodowym Paragwaju, Argentyny, Brazylii i Urugwaju. Same liście ostrokrzewu paragwajskiego mają w sobie ponad 200 różnych komponentów, natomiast nie wszystkie pozostają w naparze. Obecne w roślinie wapno i żelazo nie podlega procesowi wypłukiwania pod wpływem wody i praktycznie w całości zostaje w przepitym suszu. Natomiast większość drogocennych substancji rozpuszcza się w wodzie i dostarczamy je do organizmu wraz z każdym łykiem mate.

Właściwości Yerba Mate

W naparze yerba mate do najważniejszych składników bioaktywnych należą:

• • Ksantyny - kofeina, teobromina oraz (w niewielkich ilościach) teofilina, które są odpowiedzialne m.in. za właściwości pobudzające, wspomaganie pracy umysłowej;
  • Polifenole – czyli kluczowa grupa związków odpowiedzialnych za właściwości antyoksydacyjne, a więc antyrakowe i przeciwmutagenne ostrokrzewu paragwajskiego;
  • Saponiny - wywołujące specyficzny, gorzki smak yerba mate oraz powstawanie charakterystycznej pianki na powierzchni naparu. Posiadają właściwości przeciwzapalne i pozytywnie wpływają na redukcję cholesterolu;
  • Makroelementy – takie jak magnez, potas, fosfor;
  • Mikroelementy - mangan, cynk, miedź, chrom, krzem;
  • Witaminy - A, B1, B2, C, E, PP, H.Składniki mineralne i witaminy są niezbędne do właściwego funkcjonowania całego organizmu.

Wpływają na rozwój człowieka i przebieg elementarnych funkcji życiowych. Nie zawsze można wszystkie te składniki dostarczyć z pożywieniem. Wiele badań naukowych wskazuje yerba mate jako dobre źródło wymienionych wyżej składników.

Zastosowanie Yerba Mate

Spożywanie yerba mate jest niewątpliwie uznawane za rytuał, ponieważ do przygotowania naparu niezbędny jest nie tylko susz ostrokrzewu, ale także odpowiednie naczynia. Wbrew powszechnej nomenklaturze tykwa jest nie naczyniem, a materiałem, z którego wykonuje się mate – naczynie, z którego pije się napar. Oprócz tego niezbędna jest bombilla, a także znajomość tak zwanego curado, czyli prawidłowego przygotowywania naparu. Istotne jest, aby susz zajmował od ¼ do ¾ mate, temperatura wody powinna mieć 75o . Trzeba oczywiście wiedzieć, że każdy gatunek yerby przygotowuje się według innych rytuałów. Mieszkańcy Ameryki Południowej już od wieków znają i cenią sobie dobroczynne oddziaływanie Yerba Mate. Spośród wszystkich jej działań warto wyróżnić to, że:

• • zdecydowanie pobudza, nie podrażniając żołądka,
  • eliminuje objawy zmęczenia,
  • reguluje ciśnienie,
  • oczyszcza i odżywia organizm,
  • polepsza samopoczucie,
  • pozytywnie wpływa na jędrność i stan skóry,
  • poprawia przemianę materii,
  • zwiększa odporność,
  • w przeciwieństwie do kawy nie wypłukuje magnezu z organizmu i nie zostawia osadu na zębach.

Zastosowanie yerba mate jest niezwykle szerokie i wpływ na zdrowie jest naprawdę duży. Najbardziej znana właściwość yerby to oczywiście redukowanie zmęczenia, pobudzenie. Bardzo często mówi się, że stanowi poprawę dla pamięci i koncentracji. Spośród mikroelementów, jakie zawiera najwięcej znajdziemy w niej magnezu, potasu i manganu, które znacząco pomagają utrzymać odpowiedni poziom elektrolitów w organizmie. Z tego powodu jest szczególnie polecana osobom będącym na diecie wysokobiałkowej, podczas której następuje szybki spadek wagi. Liczne badania potwierdziły przeciwzapalne, przeciwgrzybicze i ochronne dla serca właściwości yerba mate. Bez wątpienia regularne spożywanie naparu z jakościowego suszu ma dobry wpływ na funkcjonowanie organizmu i na zdrowie. Oprócz tego yerba może wspomagać procesy w organizmie odpowiadające za walkę z  cholesterolem we krwi, a co za tym idzie spożywanie yerba mate wspiera kuracje walczące z otyłością, wspomaga trawienie i może stanowić wsparcie w unikaniu powikłań przy cukrzycy. Powszechnie uznaje się, że wolne rodniki uczestniczą w różnych stanach patologicznych, jak na przykład choroby układu krążenia czy zapalenia i choroby wątroby. Są one wszechobecne w naszym środowisku naturalnym, ale powstają także w organizmie. Atak reaktywnych form tlenu (RFT) powoduje przeróżne uszkodzenia DNA. Przeciwutleniacze zawarte w yerba mate chronią więc przed stresem oksydacyjnym, a co za tym idzie wzrostem poziomu RFT i uszkodzeniami jakie powoduje. Yerba mate ma silne właściwości przeciwutleniające, co zostało potwierdzone w wielu badaniach. W jednym z badań u ludzi, oceniano wpływ picia yerba mate na podatność osocza na utlenianie i ekspresje genów enzymów antyoksydacyjnych. Po danym czasie przyjmowania yerba mate utlenianie lipidów zdecydowanie się obniżyło. Zwiększył się natomiast całkowity poziom przeciwutleniaczy w osoczu, a także ekspresja genów enzymów antyoksydacyjnych. Wyniki te pokazują, że systematyczne spożywanie yerba mate jest w stanie poprawiać ochronę antyoksydacyjną na różne sposoby, nie tylko poprzez zwiększenie ilość krążących substancji aktywnych, ale także przez regulację mechanizmów zwalczających stres oksydacyjny. Nie da się wymienić wszystkich właściwości tego wartościowego napoju, nawet koncentrując się tylko na tych, które udowodniono naukowo. Medycyna popularna oraz ziołolecznictwo polecają spożywanie yerba mate na artretyzm, migreny, problemy z niestrawnością, reumatyzm, hemoroidy, nadwagę, przemęczenie, zaparcia, zaburzenia wątroby, a nawet depresję. Yerba mate zawiera spore ilości przeciwutleniaczy (więcej niż zielona herbata i czerwone wino). Przypisuje się im większość biologicznych oddziaływań mate, co zostało udowodnione w licznych badaniach. Napar z liści ostrokrzewu paragwajskiego wykazuje działanie ochronne przed uszkodzeniami DNA. Powoduje też inhibicję oksydacji LDL, a co za tym idzie może wspierać procesy hamujące rozwój miażdżycy. W przyrządzaniu yerba mate nie ma tak naprawdę wielkiej filozofii i każdy może bez trudu ją przygotować. Od ilości suszu i wody zależy intensywność smaku naparu natomiast to oczywiście zależy od nas. Jest jednak jeden element, o który naprawdę należy zadbać. Oczywiście chodzi o temperaturę wody, która powinna wynosić między 70-80 C. Warto także pamiętać, że bombilla nie służy do mieszania naparu – może to spowodować jej zapchanie się. Przygotowanie yerba mate to jedno, warto także wiedzieć, jak dużo tego naparu możemy pić.

Dawkowanie

Bez dwóch zdań można stwierdzić, że dzienna dawka yerba mate jest tak naprawdę uzależniona od naszego organizmu. Jedni mogą wypić dużo więcej naparu i czują się normalnie, dla innych więcej niż 5 około 240-mililitrowych kubków mate jest ilością zdecydowanie wystarczającą. Warto wyważyć sobie tą ilość, można więc przyjąć, że dziennie do 10 kubków standardowej pojemności jest ilością wystarczającą. Wpływ yerba mate na nasz organizm tak naprawdę odczuwalny jest od razu. Dopiero jej właściwości prozdrowotne czy wzmacniające organizm wymagają długoterminowego stosowania.

Cena

Susz ostrokrzewu paragwajskiego niezbędny do przygotowania yerba mate kupimy obecnie niemalże wszędzie. Zarówno w herbaciarniach, jak i sklepach internetowych dostępne są jego różne wersje, niemniej należy szczególną uwagę zwracać na kraj pochodzenia. Cena nie jest wygórowana szczególnie, że z jednej porcji suszu możemy przygotować kilka naparów. Średnia cena 500 gramowego opakowania to około 50 złotych. Oczywiście dostępne są także mniejsze i większe opakowania, dlatego bez trudu znajdziemy odpowiednią dla naszego zużycia ilość. Robiąc zapasy na dłużej na pewno warto to uwzględnić, aby korzystać z jak najświeższego naparu.

Opinie

Ogólne opinie na temat yerba mate są bardzo pozytywne. Gorzki smak jest czymś, do czego większość ludzi bardzo szybko się przyzwyczaja, ponieważ za kluczową zaletę jest brak uczucia ciężkości, jak w przypadku typowej kawy, którą najczęściej pija się z mlekiem. Szczególnie wartościowe dla ludzi są antyoksydacyjne właściwości yerba mate, ponieważ zdecydowana większość współczesnej żywności nie należy do zdrowej. Picie tego naparu i redukowanie odczucia zmęczenia bez dwóch zdań sprawia, że opinia na jego temat jest bardzo pozytywna.