Jarmuż to roślina dwuletnia, która jest botaniczną odmianą kapusty warzywnej. Należy do rodziny kapustowatych i zaliczana jest do grupy najstarszych roślin wchodzących w jej skład. Niektórym swoim wyglądem przypomina skrzyżowanie kapusty oraz brokułu. W tej chwili jarmuż pozyskuje się głównie z upraw, niemniej jednak czasami spotkać go można w jego naturalnym środowisku. Jarmuż pochodzi z atlantyckiego wybrzeża Europy oraz okolic Morza Śródziemnego. Właśnie w tym regionie występuje dziko, jednakże znajduje się tam również najwięcej upraw. Jarmuż składa się z grubej i ulistnionej łodygi, długich i kędzierzawych liści, kwiatów oraz korzenia. Ze względu na szereg swoich właściwości odżywczych jest najzdrowszą z występujących na świecie kapust. Jej właściwości zdrowotne szczególnie cenione są obecnie przez mieszkańców Skandynawii, niestety Polacy w dalszym ciągu nie zdają sobie sprawy z tego jak wartościowa jest to roślina. W jarmużu znajdziemy duże ilości substancji mineralnych, witamin (głównie A i C), karotenu oraz kwasu foliowego. Dzięki temu jarmuż znajduje szereg zastosowań, przede wszystkim w kuchni, jednak nie tylko, ponieważ można znaleźć suszone liście mające charakter leczniczy. Warto również nadmienić, iż roślinę tę zalicza się do grona „superfoods”, czyli jedzenia które cechuje się szczególnymi właściwościami odżywczymi.
Jarmuż to roślina, która znana jest od starożytności, gdzie uznawana była zarówno za roślinę jadalną, jak i ozdobną. Najprawdopodobniej jest to najstarsza uprawiana kapusta, która podobna jest do dzikiej kapusty. Przed 2000 lat nie każdy zdawał sobie sprawę z szeregu właściwości, jakie posiada jarmuż. Warto nadmienić, że pierwsze przesłanki dotyczące jarmużu pochodzą z 4 wieku p.n.e. z Grecji, gdzie znana była odmiana o kędzierzawych liściach. Od tego czasu jarmuż zyskiwał coraz większe uznanie oraz popularność, przez co do czasów średniowiecznych był jedną z najczęściej uprawianych zielonych roślin na terenie Europy. Niestety później na wiele lat zapomniano o nim i jego doskonałych właściwościach, niemniej jednak od pewnego czasu znów cieszy się coraz większym uznaniem wśród osób zdrowo się odżywiających. W Stanach Zjednoczonych i Kanadzie jarmuż znany jest od niedawna, a mianowicie od około XIX wieku, kiedy to rosyjscy kupy przewieźli na tamten kontynent swoją odmianę jarmużu. Aktualnie uprawia się go głównie w północnej i środkowej części Europy, Ameryce Północnej oraz Azji. Toleruje niemal każdy rodzaj gleby oraz chłodny klimat.
Jarmuż cechuje się bogactwem składników, które powinny wchodzić w skład diety każdego z nas. Wyróżnić w nim możemy przede wszystkim witaminy (A, C, E oraz K), karetonoidy (zeaksantynę, luteinę oraz beta-karoten), sulforafan, indole, flawonowe oraz sole mineralne (wapń, potas, miedź, mangan). Witamina A odpowiedzialna jest przede wszystkim za dobrą kondycję włosów, skóry oraz paznokci. Ponadto ma również pozytywny wpływ na nasz wzrok. Znana wszystkim witamina C jest odpowiedzialna za odporność organizmu oraz prawidłowy metabolizm, ponieważ zwalcza wolne rodniki. Witamina K z kolei ma wpływ na stan kości, prawidłowe krzepnięcie krwi oraz ma zdolność do wspierania ochrony organizmu przed zachowaniem na raka (szczególnie raka piersi, jajników, pęcherzyka żółciowego, okrężnicy oraz wątroby). Tym samym witamina K istotna jest dla kobiet mających problem ze zbyt obfitą menstruacją, bądź osób które chcą uchronić się przed niektórymi chorobami cywilizacyjnymi. Witamina E to znana wszystkim „witamina młodości”, która doceniania jest głównie przez kobiety pragnące dobrze wyglądać każdego dnia. Karetonoidy to nic innego jak przeciwutleniacze, które hamują szkodliwe procesy oksydacyjne, dlatego rekomenduje się je osobom, które mają problem z układem krążenia oraz chcą wspomóc zniwelowanie prawdopodobieństwa wystąpienia nowotworu krtani, przełyku czy jamy ustnej. Ponadto zeaksantyna oraz luteina zapobiegają zwyrodnieniu plamki żółtej, a beta-karoten wzmacnia odporność, pomaga w leczeniu chorób skórnych oraz opóźnia występnie zmarszczek. Sulforafan to związek cechujący się działaniem przeciwzapalnym oraz przeciwnowotworowym, może uchronić przed rakiem jelita grubego, prostaty czy płuc. Indole natomiast hamują wydzielanie aktywnych estrogenów (ochrona przed zachorowanie na raka piersi), a flawonole to substancje mające działanie przeciwutleniające oraz przeciwzapalne. W jarmużu wyróżnić możemy również dużą ilość wapnia, który zapobiega osteoporozie oraz ma korzystny wpływ na stan kości oraz zębów. Wykazuje się również zdolnością do przyspieszenia metabolizmu. Potas z kolei kontroluje pracę nerek, reguluje gospodarkę wodno-elektrolitową oraz reguluje ciśnienie krwi. Warto dodać, że jarmuż to niskokaloryczne warzywo, nie zawierające tłuszczu – 100 g produktu to mniej niż 50 kcal. Jak widać jarmuż to prawdziwa skarbnica wartości odżywczych, dlatego jak najszybciej należy włączyć go do codziennej diety.
W Polsce nie ma najmniejszego problemu z zakupem świeżego jarmużu, który cechuje się największą ilością składników odżywczych. Oczywiście w sklepach online znaleźć można produkt suszony, który ma swoje zalety w postaci np. długiego terminu przydatności do spożycia. Jarmuż powinien zagościć w kuchni każdego z nas i tam najlepiej jest go wykorzystywać. Jego regularne spożywane zaleca się osobom, które mają podwyższone ryzyko zachorowalności na nowotwór oraz pragną się przez nim ustrzec. Jak już wcześniej wspomniano jedzenie jarmużu może wspomagać procesy zapobiegające przed powstaniem szeregu dolegliwości. Zachowanie prozdrowotnych właściwości będzie możliwe, jeśli nie będziemy gotować go dłużej, niż przez 4 minuty na parze, w przeciwnym razie nie będzie on już aż tak prozdrowotnym warzywem. Jarmuż to również odpowiednie warzywo dla osób, które zmagają się z problemami układu sercowo-naczyniowego. Dzięki dużej zawartości potasu, wapnia oraz witamin wspomoże on pracę tego układu. To zielone warzywo polecane jest również osobom, które chcą zachować zdrowe oczy. Jarmuż wspomaga zapobiegać powstaniu kurzej ślepoty, chroni siatkówkę oka przed nadmiernym działaniem energii świetlnej oraz przed wolnymi rodnikami. Ponadto ma zdolność do wspierania ochrony organizmu przed wrzodami dwunastnicy oraz żołądka. Znając szereg właściwości jarmużu warto zastanowić się jak można włączyć go na stałe do swojej diety. Przede wszystkim należy wiedzieć, iż jarmuż w kuchni może być wykorzystany do realizacji szeregu różnorodnych dań. Wykorzystywane są liście z których można zrobić prawdziwe cuda. Jedną z najpopularniejszych przekąsek są chipsy jarmużowe, które stanowią hit niemal każdego przyjęcia na jakim się pojawiają. Do ich przygotowania potrzebny będzie jarmuż, trochę oliwy z oliwek oraz gruboziarnistej soli. Jarmuż należy podrzeć, skropić oliwą oraz posypać solą, następnie na dosłownie kilka minut należy go włożyć do piekarnika. Jest to zdrowa i pyszna przekąska, którą można urozmaicić ziołami, takimi jak oregano czy bazylia. Poza tym jarmuż to doskonały dodatek do różnorodnych koktajli. Nada się on zarówno do warzywnych, jak i owocowo-warzywnych napojów. Dobrze komponuje się ze szpinakiem, pietruszką, jabłkiem czy bananem. Kolejne popularne danie to zupa, a konkretniej krem z jarmużu. Wystarczy podgotować i zblendować jarmuż, dodać do niego wodę oraz przyprawy. Jarmuż może stanowić również dodatek do ulubionej sałatki, makaronu, gulaszu, kotleta czy jajecznicy – oczywiście można go wykorzystać na surowo, wtedy zachowa najwięcej właściwości zdrowotnych.
Z racji tego, że jarmuż jest naturalnym warzywem to nie ma konkretnych wytycznych dotyczących jego dawkowania. Uważać na niego powinny osoby, które zmagają się z kamicą oraz bolesnością stawów, albowiem w jego skład wchodzą szczawiany, które na osoby zmagające się z tymi chorobami mogą mieć niekorzystny wpływ. Dodatkowo szczególną ostrożność zachować powinny osoby zmagające się z chorobami tarczycy, albowiem dostarcza on dużą ilość goitrogentów, jakie mogą wpłynąć na obniżenie stężenia jodu w organizmie, co może przyczynić się do przerostu gruczołu oraz zaburzeń syntezy hormonów tarczycy. Poza tymi przeciwwskazaniami jest on całkowicie bezpieczny dla człowieka. Warto kupować go jesienią i zimą, albowiem właśnie wtedy jest na niego sezon. Można go z powodzeniem mrozić i wykorzystywać w inną porę roku. Wybierając świeży jarmuż warto zwrócić uwagę czy jest zielony, bądź fioletowy i nie zawiera przebarwień. W lecie i na wiosnę warto wyposażyć się w mielone liście jarmużu. Jeśli taki produkt chcemy stosować w celach zdrowotnych to wówczas zaleca się zalania 1-2 grama szklanką chłodnej wody – taki napój należy wymieszać i można go pić do 3 razy na dobę.
Cena świeżego jarmużu zależna jest od tego czy przypada na niego sezon czy nie. W trakcie jego trwania kupić można opakowanie jarmużu już za około 10 zł/kg jednak najczęściej cena oscyluje w granicy 15-20 zł/kg. Oczywiście na lokalnych targowiskach, bądź w sklepach ze zdrową żywnością jego cena może zupełnie inna, dlatego podana przez nas cena jest wyłącznie sugerowaną. Jarmuż kupić można również w wersji ekologicznej, w formie mielonych liści. Cena wówczas zależna jest od pojemności opakowania oraz producenta. Zazwyczaj cena za 100 g mielonego produktu wynosi około 20 zł.
Jarmuż coraz częściej jest doceniany przez mieszkańców Polski, jednak nie cieszy się tak dużą popularnością jak na przykład w Hiszpanii, Portugalii czy Skandynawii. Większość osób poleca koktajle z dodatkiem jarmużu, jedna z nich rekomenduje połączenie jarmużu ze szpinakiem, mango, ananasem oraz bananem, kolejna natomiast połączenie z burakiem, marchewką oraz cytryną. Inna z osób dodaje go natomiast do domowej tatry, która z jego dodatkiem smakuje wyśmienicie. Wśród komentujących jarmuż w internecie są również i tacy, którzy dodają do niemal do każdej potrawy w domu. Jednak według co poniektórych jego doskonały smak często wyczuwalny jest tylko wtedy, kiedy go dobrze przygotujemy. Rekomendowane jest duszenie jarmużu z cebulką, dynią lub dodatkiem soczewicy. Jak widać jarmuż ma coraz szersze wykorzystanie. Jeśli do tego pory nie gościł w Twojej kuchni to najwyższa pora, aby to zmienić. Z pewnością dania przygotowane z jego dodatkiem okażą się być strzałem w dziesiątkę i zasmakują całej Twojej rodzinie.
Jestem pasjonatem zdrowego stylu życia i założycielem natur-sklep.pl, miejsca, gdzie moja pasja do ekologicznej żywności zamienia się w misję dostarczania Wam najlepszych, starannie wyselekcjonowanych produktów. Moja edukacyjna podróż rozpoczęła się na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu, gdzie zdobyłem tytuł magistra na kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji, specjalizując się w branży żywnościowej. To połączenie wiedzy technicznej i zarządczej dało mi solidne fundamenty do zrozumienia zarówno procesów produkcyjnych, jak i potrzeb konsumentów szukających zdrowych opcji żywieniowych. Prywatnie, jestem nie tylko propagatorem, ale przede wszystkim miłośnikiem zdrowej i ekologicznej żywności. Moje zaangażowanie w promowanie zdrowego odżywiania nie kończy się na półkach mojego sklepu – jest to sposób życia, który praktykuję każdego dnia, eksplorując i testując nowe, zdrowe produkty i przepisy, aby móc dzielić się nimi z Wami.
